Pomnik cara Aleksandra II na Jasnej Górze - 18 kwietnia 1889

Mało kto wie, że na wzgórzu Jasnogórskim znajdował się pomnik cara Aleksandra II, który "zgasił" powstanie styczniowe.

Koncepcja wzniesienia monumentalnego pomnika Aleksandra II pojawiła się tuż po jego śmierci na skutek zamachu w 1881. Nie licząc się z uczuciami religijnymi Polaków, jako miejsce budowy pomnika prawosławnego władcy jednego z państw zaborczych wybrano Częstochowę – miejsce stanowiące cel wielotysięcznych pielgrzymek Polaków. Monument został wzniesiony na wzgórzu w bezpośrednim sąsiedztwie Jasnej Góry, według projektu A. M. Opiekuszina i I. W. Majewskiego. Wzniesienie monumentu razem z aranżacją otoczenia kosztowało 76 817 rubli: zorganizowano specjalną zrzutkę pośród chłopów Królestwa Polskiego, miał stanowić podziękowanie carowi Dobrodziejowi za zniesienie pańszczyzny.

Gotowy pomnik został odsłonięty 18 kwietnia 1889 r., w rocznicę urodzin Aleksandra II. Posąg miał nadnaturalne rozmiary – figura władcy mierzyła 3,5 m wysokości. Car został na nim ukazany w płaszczu generalskim i w mundurze. Lewą ręką podtrzymywał swój płaszcz, zaś prawą wskazywał na wyrzeźbiony jako element postumentu arkusz z datą uwłaszczenia chłopów – 19 lutego 1864. Nad arkuszem wyrzeźbiono koronę carską, jabłko i szablę. Cokół z szarego i czerwonego granitu, w którym wykuto herby guberni Królestwa Polskiego, wznosił się na wysokość 5,3 m. Na jego przedniej ścianie znajdowało się godło rosyjskie. Na czterech ścianach pomnika rozmieszczono inskrypcje w języku rosyjskim i polskim. Na przedniej pojawił się napis Carowi Wyzwolicielowi Aleksandrowi II po rosyjsku, zaś na tylnej jego tłumaczenie polskie. Ściana lewa zawierała napis rosyjski Dekret 19 lutego 1864 – niech ten dzień zostanie na wieczną pamięć chłopom Królestwa jako dzień ponownego ich dobrobytu, zaś prawa jego polski odpowiednik. W dolnej części zawarto tekst Wybudowany w 1889 przez wiejską społeczność Królestwa Polskiego. Cokół posągu był dodatkowo podwyższony, prowadziły do niego szerokie na 12 metrów granitowe schody. Obiekt był stale strzeżony przez stróża, dla którego wzniesiono osobne pomieszczenie za monumentem.

W 1904 została podjęta nieudana próba wysadzenia pomnika. Ostatecznie zniszczyło go w  1917 wojsko niemieckie. Część postumentu z czerwonego granitu została wykorzystana przy wykonaniu balustrad dla kościoła Świętej Rodziny w Częstochowie.