Przejście przez granicę, Artura Grottgera, 1865

Artur Grottger, Przejście przez granicę

Obraz "Przejście przez granicę" Artura Grottgera nawiązuje do wydarzeń powstania styczniowego. Ukazuje pomoc, jakiej udzielali powstańcom Polacy z pozostałych zaborów, zwłaszcza z Galicji. Oprócz dostaw broni i żywności, na tereny Królestwa Polskiego przedostawały się wspomagające walczących oddziały. Grottger pragnął przypomnieć, iż w nielegalnym przekraczaniu granicy, otoczonej kordonem zaborczych wojsk, niejednokrotnie pomagali okoliczni chłopi, opowiadający się w ten sposób po stronie powstania. Utrzymana w stylistyce wiedeńskiego biedermeieru kompozycja przedstawia dziewczynę w stroju krakowskim, z koszykiem malin w ręku, która przeprowadza przez granicę, sobie tylko znanymi ścieżkami, kilku ubranych w powstańcze stroje mężczyzn. Nastrój trwogi i niewidocznego niebezpieczeństwa emanujący z zastygłej postawy nasłuchującej dziewczyny oraz napięcie malujące się na twarzach ukrytych w zaroślach mężczyzn potęguje mroczna aura nocnego pejzażu. Opleciony bluszczem słup graniczny z dwugłowym carskim orłem przypomina o istnieniu zaborów i niewoli.