Zmagania propagandowe na Slasku

ulotka polska

Plebiscyt na Górnym Śląsku w 1921 r. poprzedziła szeroko zakrojona akcja propagandowa prowadzona przez Polaków i Niemców. Treści propagandowe zamieszczano w artykułach prasowych, na plakatach, afiszach, a także niewielkich ulotkach i nalepkach. Wydawano cegiełki na cele plebiscytowe, znaczki okolicznościowe, kalendarze. Nawet opakowania na papierosy wykorzystywano do celów propagandowych. Organizowano także wiece, spotkania, koncerty, odczyty, o których informowały afisze.

Najważniejszym apelem, skierowanym do ludności Śląska, była zachęta do czynnego udziału w plebiscycie. Pojawiły się nalepki, które miały zmobilizować uprawnionych do głosowania. W kampanii sięgano po ważkie argumenty gospo-darcze, historyczne, polityczne, religijne, odwoływano się do wartości rodzinnych. Przytaczano liczne informacje o sytuacji gospodarczej Polski i Niemiec. Poruszano problem wysokości i różnorodności podatków oraz zadłużenia wojennego państwa niemieckiego, wspominano o słabości polskiego pieniądza. Wielokrotnie podnoszono sprawę planowanej reformy rolnej, wykorzystywano także argumenty dotyczące możliwości zatrudnienia, zróżnicowania zarobków, a także zabezpieczenia socjalnego mieszkańców, rent, czy ubezpieczeń.

Pojawiały się liczne odniesienia do przeszłości Śląska, a także polskości Ślązaków przez lata znoszących niemieckie prześladowania. Wskazywano na duchową łączność Ślązaków z Polską, wykorzystując wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, opiekunki ludu śląskiego. Sprawy wyznaniowe pojawiały się też w propagandzie niemieckiej, a ich orędowniczką była św. Jadwiga Śląska .

Posługiwano się poezją, bajką, satyrą, żartem i karykaturą. Niemcy posługiwali się także satyrycznymi nalepkami, które wykorzystywano do zaklejania plakatów czy ulotek polskich. Podważano wiarygodność propagandy strony przeciwnej, a strona polska wskazywała na niezbyt „czyste” metody agitacji niemieckiej. Słowo pisane było wspierane ilustracją, która wzmacniała przekaz.

Zarówno Polacy jak i Niemcy w swoich pismach posługiwali się językiem polskim i niemieckim. Wiele druków było dwujęzycznych, pojawiały się także odrębne edycje w dwu wersjach językowych, np. plakaty Lasst Euch nicht vormachen, bleibt bei Deutschland! oraz Nie dajcie sobie zawracać głowy, pozostańcie przy Niemczech!

ulotka niemiecka. napis: dla wielkosci Polski! Niemiecki Gornoslazaku, chcesz byc polskim miesem armatnim!
Pamietajmy, ze w tamtym czasie Polska toczyla boj z Bolszewikami (cud nad Wisla).