Zaprowadzenie chrześcijaństwa R.P. 965 (Christianization of Poland A.D. 965)

Jan Matejko, Zaprowadzenie chrzescijanstwa R.P. 965, 1889 

Zaprowadzenie chrześcijaństwa R.P. 965 obraz Jana Matejki otwierający cykl Dzieje cywilizacji w Polsce został namalowany jako ostatni między 13 stycznia a 7 lutym 1889. Początkowo miał nosić tytuł Chrzest króla Mieczysława, ale ostatecznie Matejko zdecydował się obok sceny przyjęcia chrztu przedstawić wprowadzenie zachodniej cywilizacji na ziemie Polan wraz z przybyciem księżniczki czeskiej Dobrawy, które nastąpiło w 965 - stąd data w tytule dzieła. Obecnie obraz jest własnością Muzeum Narodowego w Warszawie, ale znajduje się w depozycie Zamku Krolewskiego w Warszawie. Wydarzenie odbywa się na brzegach Jeziora Lednickiego w Wielkopolsce. Polska jest ukazana jako kraina porośnięta lasami, pokryta jeziorami, oświetlona słońcem. Najważniejszą postacią na obrazie jest książę Mieszko I wsparty lewą ręką o krzyż, a prawą o miecz symbolizujący jego władzę. Lewa noga księcia opiera się o leżący na ziemi rozbity posąg pogańskiego bożka. Książę patrzy w kierunku wyspy, na której znajduje się średniowieczny zamek z basztą, nad którym krążą orly. Ta wyspa to Ostrow Lednicki, pierwsza siedziba polskiego władcy. Za krzyżem po prawej stronie obrazu stoją członkowie książęcej drużyny. Po lewej stronie obrazu Matejko namalował w stroju pontyfikalnym św. Wojciecha, który chrzci Scibora (Czcibora) młodszego brata księcia Mieszka. Postać sw. Wojciecha ma podkreślać kierunek przyjęcia chrześcijaństwa z Czech. Wyrazistą postacią na szkicu poprzez świetlisty strój jest Dobrawa żona księcia Mieszka I, która w dłoni trzyma zapaloną świecę symbolizującą nową wiarę. W samym centrum obrazu wpatrzony w otwartą księgę, ubrany na czarno został umieszczony Radzym Gaudenty brat św. Wojciecha, pierwszy arcybiskup gnieznienski. Obok zakapturzony mnich z krzyżem w ręce to Benedykt. W oddali w lewym rogu obrazu znajdują się przycumowane łodzie zapowiadające wyprawę misyjną na ziemie Prus i Jacwingow.